Yaklaşık 1 ay önce Tübitak’ın sitesinde ödüllü kriptoloji sorularına rastgeldim. Tübitak, her ay 3 soru soruyor ve 3 sorunun tamamını doğru cevaplayan kişiler arasından kurayla 3 kişiye ödüller dağıtıyor. Ben de ilk soruyu bir çözeyim dedim ve biraz uğraştıktan sonra çözebildim, diğer iki soru için ise kafayı yedim, yani çözemedim:) Daha sonra da unuttum zaten… Soruların cevapları yayınlanmış sitede, ben de çözebildiğim tek soruyu sizinle paylaşayım istedim. Öncelikle soruyu verelim:
Genetik mühendisliği üzerine çalışan Ayşe ve Bora
, çalışmaları rakipleri Melahat tarafından öğrenilemesin diye gizli bir şekilde haberleşiyorlar, bunun için nükleotid bazları dizilerini kullanıyorlar. Melahat,
AAGTATAGTGCATTATTGACCGAGGACGCTAACTGGTCAT dizisinin, DENEYLER açık yazısına karşı düştüğünü buluyor.
Bu durumda, AGCTGAGGCACAATCGATTTACCGTTATTAAGCGGATATT dizisi, hangi açık yazıya karşı düşer?
CEVAP: Öncelikle deneyler kelimesi 8 karakterden oluşmakta. Verilen dizi ise 40 karakterden oluşuyor. Yani her 8 karakter bir harfe denk geliyor. Burada “E” harflerinden yararlanarak bir eşitlik kuruyoruz:
TAGTG=TTGAC=AACTG
Buradan da 2T+2G+A=2T+G+A+C=2A+G+A+C oluyor. Denklemi çözdüğümüzde A=T ve G=C sonucuna varıyoruz. Aslında ortaokul bilgilerimizi hatırlarsak adenin sayısının timin sayısına, guanin sayısının sitozin sayısına eşit olduğunu hatırlayabiliriz. Fakat bu bir kriptoloji sorusu olduğu için yine de hesaplama gereği duydum. Daha sonra A ve T harflerine x, G ve C harflerine y diyelim. Böylelikle soruda verilen dizinin karşılığı şu şekilde olacak:
xxyxx-xxyxy-yxxxx-xxyxy-yyxyy-xyyyx-xxyxy-yxyxx Burada da x yerine “0”, y yerine “1” verdiğimizde:
00100-00101-10000-00101-11011-01110-00101-10100 sonucu karşımıza çıkıyor. Burada artık binary sayıları ondalık sayılara çevirdiğimizde alfabede her bir sayıya karşılık gelen harfleri buluyoruz. Mesela E harfinden yola çıkmıştık ilk başta. Burada da “00101” sayısı E harfine denk geliyor. Yani alfabenin 5. harfi. Buna göre bizden istenilen şifrelenmiş diziyi de 0 ve 1’lere ayırarak alfabede herbirine karşılık gelen harfleri buluyoruz. Sonuç olarak da cevap “KLONLAMA” oluyor.